İhracat (Export) genel olarak 3 ana gruba ayrılır:
1- Özellik Arz Etmeyen İhracat: İhracatı yasak olmayan veya ihracatı için her hangi bir izin belgesi gerektirmeyen, yani her hangi bir özelliği olmayan standart ihracat işlemidir. İhracatçı ihracatçı birliğine onaylattığı belgeler ve gümrük beyannamesi ile gümrük müdürlüğüne başvurarak ihracatı gerçekleştirir.
2- Kayda Bağlı İhracat: İhracatı kayda bağlı ürünler tebliği (İhracat:2006/7) listesinde yer alan ürünlerin ihracatıdır. Bu listedeki ürünler ihraç edilirken devlet tarafından kayıt altına alınır. Liste sürekli güncellenmek de olup Ekonomi Bakanlığı sitesinden takip edebilirsiniz.
3-Özelliği olan İhracat: İhracatın yapılış şekline göre kendine has özelliği olan ihracat şeklidir. Bunlar;
- Kredili İhracat: İhracat Yönetmeliği çerçevesinde kredili ihracat, iki ve çok taraflı kredi anlaşmaları dışında kalmak kaydıyla ihracat bedelinin Türk Parası Kıymetini Koruma Mevzuatı’nda öngörülen süreleri aşacak şekilde yurda getirilmesine olanak tanıyan ihracat türüdür. Fiili ihraç tarihinde başlayan kredili ihraç süresi dayanıksız tüketim mallarında 2 yıl, diğer mallarda 5 yılı geçmez.
- Konsinye İhracat: Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere yapılan ihracat işlemidir. En geç 1 yıl içerisinde kati satışın yapılmasını gerektiren bu ihracat türünde kati ihracat yapıldıktan en geç 30 gün içerisinde İhracatçı birliğine ve aracı bankaya bilgi vermesi gerekmektedir. Belirtilen süre içerisinde satışı gerçekleştirilemeyen ürünler ülkeye geri getirilmek zorundadır.
- Müşterek Hesap Yoluyla İhracat: İhracatçıya asgari bir fiyatla satışı garanti eden ve bu fiyatla satış fiyatı arasındaki farkın masraflar düşüldükten sonra kalan kısmını ihracatçı ile alıcı arasında paylaşılması esasına dayanan bir tür konsinye ihracattır
- Geçici İhracat: Bir ürünün geri getirilmek üzere yurt dışı edilmesidir. Geçici İhracat talebi İhracı kayda bağlı ürünler dışında gümrük idarelerinden alınan izin ile yapılır. İzin süresi 180 gün olup bu süre zarfında ihracat ve ithalat işlemlerinin bitmiş olması gerekmektedir. Zorunlu sebepler ile maksimum 2 yılı ek süre alınabilir.
- İthal Edilmiş Malların İhracı (Re-Export): Kati İthalatı yapılmış bir ürün, İhracat teşviklerinden yararlanmamak kaydı ile ihraç edilebilir.
- Takas Yolu İle İhracat: Yurt dışında üretim yapan bir firmanın ürünlerini kendi sattığı ürünler ile değiştirmesidir. Takas işlemi için önceden izin alınması gerekmekte olup süresi 6 aydır. Takas konusu işlemlerin tek bir aracı bank tarafından yapılması esastır. İthalat ve ihracat işlemleri, ihracat ve ithalatta alınan her türlü gümrük, vergi, resim ve harçlar ile fonlara tabi olarak yapılır. İhracatın desteklenmesine ilişkin mevzuat ile bağlı muamele ve takas konusu mal ve nakit ödemelerine ilişkin diğer mevzuat hükümleri saklıdır.
- Bedelsiz İhracat: Her hangi bir bedel talep etmeden ürünlerin yurt dışı edilmesidir. Yedek parça,numune gönderimi, Yolcu yanındaki eşya gibi.
- Transit İhracat: Yurt dışında üretilen bir ürünü ülkemiz gümrük sınırlarına sokmadan (Kati ithalatını yapmadan) direk olarak başka bir ülkeye ihraç edilmesidir. Normal İhracat mevzuatındaki yasaklar bu işlem içinde geçerlidir.
- Yurtdışı Fuar ve Sergilere Katılma: Yurt dışı fuar ve sergilere katılan firmalar geçici ihracat yaparlar ancak ürünlerini fuarda satmaları durumunda dönüşlerinde bu ihracı kati ihracata çevirirler.
- Sınır Ticareti: Sınır ve liman şehirlerinin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla komşu ülkelerin sınır ve liman yöreleri ile karşılıklı olarak yapılan ticari işlemleri ifade eder.
Murat IŞIK
Genel Müdür